Dramatik, insanı ilgilendiren her türlü eylem olarak adlandırılabilir.
Kurgu, bir bütünü oluşturmak için parçaları takıp birleştirmektir. Eğitimde yaratıcı drama açısından bu kavram, davranış geliştirme amaçlı bir anlam bütünlüğüne ulaşmak için «birleştirme» etkinliği olarak da tanımlanabilir.
Dramatik durum, birden fazla dramatik ana sahip, çatışması bilinen, eyleme geçilip geçilmeyeceği henüz belirginleşmemiş durumu içerir.
Dramatik kurgu, yaşantılardan yola çıkılarak, bilinçli ve farkında olarak, isteyerek tasarlanır.
Bir Yaratıcı Drama dersinin ya da yönteminin başarılı geçmesi ya da sonuçlanması, katılımcıların dramatik kurguyu olabildiğince eksiksiz canlandırma süreçlerine yansıtmasıyla yakından ilişkilidir. Çünkü Yaratıcı Drama süreçlerinde kazanımlara ulaşmanın en etkili aşamalarından biri canlandırma aşamasıdır.
Rol
Dramatik Gerilim
Odak
Mekân
Zaman
Dil
Hareket
Atmosfer
Semboller
Dramatik Anlam
1.ROL
Bir kimsenin gerçekleştirmek durumunda olduğu herhangi bir eylemde yapması gereken görev, gerçek olmayan davranıştır.
Rol oynama, doğaçlama tekniği ile eşzamanlı olarak kullanılır. Doğaçlama sırasında bir kimliği, bir başkasının kimliğini kabul etme, canlandırma etkinliğidir. Katılımcıların gerçek dünya ile ilgili deneyimlerini artırıp, insanlarla iletişim kurma becerisinin geliştirilmesinde etkilidir. Kendisine rol verilen kişi, roldeki karakterin özelliklerini göz önünde bulundurur, aldığı rolle ilgili varsa kendi deneyimlerini ekler, duygudaşlık kurar ve roldeki karakteri canlandırır.
Doğaçlama, önceden belirlenmemiş veya çok az tasarlanmış, spontane, serbest bir biçimde gerçekleşir ve insanla birlikte vardır. Özgür yaratma eylemi olarak da tanımlanabilen doğaçlama, önceden belirlenmeksizin herhangi bir durum ya da nesne ile ilgili olarak, anında, kendiliğinden (spontane) canlandırmanın yapıldığı tekniktir. Doğaçlama süresince ortaya çıkanlar, başkası tarafından yeniden ve aynen yinelenemez (Öztürk, 2007: 129). Yaratıcı dramanın olmazsa olmaz tekniğidir. Doğaçlama tekniğinin yer almadığı bir yaratıcı drama çalışması düşünülemez. Doğaçlamalar bireysel olarak yapılabileceği gibi, küçük gruplar halinde ya da tüm sınıfla da yapılabilir.
2. DRAMATİK GERİLİM
İzlenir kılan, çatışma doğuran, içsel olarak iten, ilgiyi ayakta tutan temel bir bileşendir.
Çatışmalar bir ya da birden çok insanın kendisiyle, birbirleriyle, doğayla ya da başka nesnelerle etkileşerek yaşadıkları içsel ve dışsal devinimlerle yaratıcı drama ortamlarında ortaya çıkar. İnsanlar arasındaki çeşitli ilişki biçimleri, insanların diğer nesneler ile kurduğu iletişim ya da etki ve tepkiye dayalı durumlar, bu eylemler arasındadır. Bu eylemlerin normal akışı içerisinde ilerleyen bir olayın bu akıştan sapması sonucunda gerilim oluşur. Canlandırma süreçlerindeki gerilimin bitmesi, taraflardan birinin bunu devam ettirememesine bağlıdır. Gerilimin oynayan katılımcı ve grup içindeki diğer kişiler tarafından benimsenmesi, konun onların da ilgisini çekmesi durumunda grubun her bir üyesi bu gerilimin içine rahatlıkla girebilir. Rol bileşeninde belirtilen rolde kalma ve sürdürebilme durumu, gerilimin içinde olmayla ve çatışmanın devam etmesiyle doğrudan ilgilidir.
3. ODAK
Canlandırmada doğaçlama ve rol oynamayla yaşantılandırılarak irdelenmesi beklenen, kazanımlara paralel bir durum söz konusudur. İrdelenecek bu durum, katılımcının yanıt veremediği bir sorundan oluşmalıdır. Bu sorunu belirlemek için, “Neye vurgu yapmak istiyorum? Neyi irdelemek istiyorum?” sorularına yanıt vermek gerekir. Bu sorulara yanıt vermek, aynı zamanda dramatik kurgunun bileşenlerinden odak bileşenini belirlemek anlamına gelir.
4. MEKÂN
Canlandırmalar içerisinde yer alan tüm olayların geçtiği bir zaman ve mekân vardır. Bütün dramatik yaşantılar bir mekân ve zamanda ortaya çıkar. Mekân, bir canlandırma sürecindeki pek çok ögeyi belirlediği, biçimlendirdiği ya da etkilediği için önemli bir bileşendir.
5.ZAMAN
Yaratıcı Drama çalışmalarında ortaya çıkan ya da katılımcılarca oluşturulan canlandırmalarda yer alan dramatik olayların hangi zamanda geçtiğinin açık seçik olması, dramatik kurgu açısından farklı ve önemli bir bileşeni oluşturur.
Etkinlik esnasında kurgusal bir zaman canlandırılabilir ya da geçmişteki bir dönemin tablosu çizilebilir. Bütün dramatik olaylar geçmişte, bugünde veya gelecekte, yani belli bir zaman diliminde gerçekleşir.
6. DİL
Yaratıcı Drama çalışmalarında gerçek ya da kurgusal dünyalar oluştururken tüm duygu ve düşüncelerimizi çeşitli araçlar kullanarak ifade ederiz. Bu ifade biçimleri sözcüklerle veya beden diliyle gerçekleştirilebilir. Dramatik kurguda aktarma aracı olarak dil önemlidir.
7. HAREKET
Yaratıcı Drama eylem gerektirir, bu nedenle dilden çok eylem önemlidir. Hareket de bu eylemin içindedir. Söze boğulmuş doğaçlama dışında başka ifade dillerini kullanan doğaçlamalar yapmak için en önemli bileşen harekettir.
Canlandırmalarda hareket anlatıyı güçlendiren bir ögedir.
8. ATMOSFER
Mod, yaratılan duygu ya da atmosferdir ve dramatik eylemlerden gelir. Rolün gerektirdikleri eylemi oluşturur. Eylem ve süreçte kullanılan müzikle ya da bir lambayla mod oluşturulabilir.
9. SEMBOLLER
Semboller, Yaratıcı Dramanın iç izleyiciye ve oynayana ne anlatmak istediğiyle ilgilidir. Bazen canlandırmanın anlamını özetler. Semboller dil yoluyla, hareketlerle, görsel imajlarla ifade edilir. Tüm deneyimin anlamını pekiştirmek için kullanılır.
10. DRAMATİK ANLAM
Beş bileşen (rol, dramatik gerilim, odak, mekân, zaman) bir araya geldiğinde dramatik anlam oluşturmak zorundadır; bu anlamın içinde gerilim, atmosfer, sembol ve sonuç olur, oluşur. Dramatik kurgunun tüm bileşenleri bir iskelet olarak değerlendirildiğinde, dramatik anlam bu iskelete biçilen bir elbise konumundadır.
Bu nedenle rol, dramatik gerilim, odak, mekân, zaman gibi bileşenlerin bir aradalığı dramatik bir kurgunun oluşmasını sağlar.
Dramatik kurgu içinde gerilim söz konusudur. Atmosfer, amaca göre gerilimin amacına ulaşmasına hizmet eder, sonuçta dille oluşturulan tüm durumlar ifade edilir.
Comments